Ποιοί είναι οι Βουλγαρομακεδόνες;;

Οι Μακεδόνες Βούλγαροι ή Βουλγαρομακεδόνες (Македонски българи / Mакедонци) είναι οι εθνικά Βούλγαροι, που κατοικούν ή κατάγονται από τον γεωγραφικό χώρο της Μακεδονίας.

Σήμερα οι Βουλγαρομακεδόνες συναντώνται στην βουλγαρική επαρχία Μπλαγκόεβγκραντ (област Благоевград, Пиринска Македония), στη Δημοκρατία της Μακεδονίας (Република Македония), στη Βόρεια Ελλάδα (Егейска/Беломорска Македония) και στην ανατολική Αλβανία (Мала Преспа, Голо Бърдо).

Στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα οι Βούλγαροι αποτελούσαν τη μεγάλη πλειοψηφία σε ολόκληρη τη Μακεδονία., η οποία αποτελούσε τότε τμήμα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Η λειτουργία της Βουλγαρικής Εξαρχίας, η οποία είχε ως στόχο τη διαφοροποίηση των βουλγαρικών πληθυσμών από τους αντίστοιχους σερβικούς και ελληνικούς σε μία εθνική και γλωσσική βάση, παρείχε την αφορμή για την ανοιχτή εκδήλωση της βουλγαρικής εθνικής ταυτότητας. Ωστόσο και πριν την ίδρυση της Εξαρχίας υπήρχε ξεκάθαρα μια σχετική σαφής διάκριση στην ατζέντα της τοπικής πολιτικής ελίτ.

Οι Έλληνες και οι Σέρβοι της Μακεδονίας σε γενικές γραμμές ακολουθούσαν τις οδηγίες, που τους παρείχαν τα εθνικά τους κέντρα (Ελλάδα κια Σερβία), ενώ για τους Βούλγαρους ο όρος Μακεδόνας προοδευτικά είχε αποκτήσει τη σημασία μιας τοπικής ταυτότητας (regional identity).

Οι Βαλκανικοί (1912-1913) και ο Α’ Παγκόσμιος πόλεμος (1914-1918) είχαν ως αποτέλεσμα τη διανομή της πρωην οθωμανικής Μακεδονίας μεταξύ της Ελλάδας, της Βουλγαρίας, της Σερβίας και της Αλβανίας και οδήγησαν σε σημαντικές αλλαγές της εθνικής σύνθεσης του πληθυσμού της. Το άμεσο αποτέλεσμα της διανομής της πρώην οθωμανικής Μακεδονίας ήταν οι εθνικιστικές καμπάνιες στις περιοχές που περιήλθαν υπό ελληνική και σερβική διοίκηση, αποτέλεσμα των οποίων υπήρξε η εκδίωξη των Βουλγάρων ιερέων και δασκάλων και η απαγόρευση της λειτουργίας των βουλγαρικών σχολείων και των εκκλησιών. Κατά συνέπεια ένα μεγάλο μέρος του βουλγαρικού πληθυσμού της ελληνικής και της σερβικής Μακεδονίας κατέφυγε στη Βουλγαρία ή αργότερα εγκαταστάθηκε σε αυτήν βάσει συμφωνιών ανταλλαγής πληθυσμών.

Οι βουλγαρικοί πληθυσμοί στη Βαρντάρσκα Μπανόβινα (Вардарска Бановина) θεωρήθηκαν από τις γιουγκοσλαβικές αρχές ως «νότιοι Σέρβοι» και τέθηκε σε εφαρμογή πολιτική εκσερβισμού τους. Στην Ελλάδα οι Μακεδόνες Σλάβοι της ελληνικής Μακεδονίας χαρακτηρίστηκαν ως «σλαβόφωνοι Έλληνες». Ωστόσο, οι περισσότεροι ερευνητές συμφωνούν, ότι το μεγαλύτερο μέρος του σλαβικού πληθυσμού στην περιοχή είχε βουλγαρική εθνική ταυτότητα μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 1940, όταν τα βουλγαρικά στρατεύματα καταλαμβάνουν μεγάλο μέρος της περιοχής και γίνονται δεκτά ως ελευθερωτές. Μεταξύ των σλαβικών πληθυσμών επικράτησαν φιλοβουλγαρικά αισθήματα τόσο στη Γιουγκοσλαβία όσο και στην Ελλάδα.

Μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και την απόσυρση της Βουλγαρίας από την περιοχή, στη βάση της ισχυρής μακεδονικής τοπικής ταυτότητας ξεκίνησε μια εθνογένεση και σχηματίστηκε μια διακριτή μακεδονική εθνική ταυτότητα. Θα πρέπει να σημειωθεί, ότι μία εν συνόλω αξιόλογη εθνική μακεδονική συνείδηση πριν τη δεκαετία του 1940 δεν υπήρχε. Την εποχή εκείνη ακόμα και η οργάνωση των Σλάβων μεταναστών από τη Μακεδονία στην Αμερική, η Μακεδονική Πατριωτική Οργάνωση (Македонска патриотична организация) προωθούσε την ιδέα, ότι οι Σλάβοι Μακεδόνες είναι Βούλγαροι.

Η διαδικασία οικοδόμησης του νέου έθνους είχε πολιτικά κίνητρα και ενδυναμώθηκε από την «βουλγαροφοβία» και τον «γιουγκοσλαβισμό». Οι νέες αρχές ξεκίνησαν μία πολιτική αφαίρεσης όλων των βουλγαρικών επιρροών και δημιουργίας μιας διακριτής σλαβικής συνείδησης, που να εμπνέει ταύτιση με τη Γιουγκοσλαβία. Με την ανακήρυξη της νέας «Σοσιαλιστικής Δημοκρατία της Μακεδονίας» άρχισαν τα μέτρα για την άρση των φιλοβουλγαρικών αισθημάτων μεταξύ του πληθυσμού. Έχει υποστηριχθεί, ότι από το 1944 μέχρι και τα τέλη της δεκαετίας του 1940 τα άτομα που υποστήριζαν τη βουλγαρική εθνική ταυτότητα καταπιέζονταν. Σύμφωνα με βουλγαρικές πηγές 100.000 άτομα φυλακίστηκαν και 1.200 εξέχοντες Βούλγαροι καταδικάστηκαν σε θάνατο.

Επιπλέον η αλλοπρόσαλη πολιτική της κομμουνιστικής Βουλγαρίας απέναντι στους Βουλγαρομακεδόνες είχε οδηγήσει ακόμα και τους ανεξάρτητους παρατηρητές της εποχής σε σύγχυση σχετικά με την πραγματική εθνικότητα των πληθυσμών της περιοχής, ακόμα και της βουλγαρικής Μακεδονίας. Κατά συνέπεια το μεγαλύτερο μέρος αυτού του πληθυσμού, με εξαίρεση κυρίως τη Βουλγαρία, πρακτικά «εκμακεδονίστηκε», «εξελληνίστηκε» και «εξαλβανίστηκε».

Ωστόσο, άτομα με βουλγαρικά αισθήματα εξακολουθούν να υπάρχουν τόσο στη Δημοκρατία της Μακεδονίας, όσο και στην Ελλάδα και την Αλβανία.